«Βορράς Α»: Δυο δυνατά κείμενα στο Απεντομωτήριο, για το 53ο Φεστιβάλ Φιλίππων

Ξεκίνησαν οι παραστάσεις στις 12 και ολοκληρώνονται στις 16 Ιουλίου, για να δώσουν σκυτάλη στο Βορρά Β΄, στον ίδιο  χώρο. Θέατρο κατά παραγγελία σε πέντε Βορειοελλαδίτες συγγραφείς. Τα δύο πρώτα έργα ήδη παίζονται σε πλήρη θεατών αίθουσα και είναι η «Πέστροφα Δουνάβεως» του Μισέλ Φάις και το «Μικρό Λεξικό Ανωμάλων» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη.
Το πρώτο έργο, είναι ένας ξεχωριστός μονόλογος που έγραψε ο Κομοτηναίος Εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας Μισέλ Φάις, πολυγραφότατος, μεταφρασμένος σε πολλές γλώσσες, γνωστός στο ευρύτερο κοινό , κυρίως, από το «κίτρινο σκυλί» που έγραψε για την Κωνστανίνα Κούνεβα- κόκκινη εργάτρια από τη Βουλγαρία απέναντι στη μαύρη εργοδοσία -που ανέβηκε ως θεατρικός μονόλογος στην Αθήνα στο «από μηχανής θέατρο» και πραξικοπηματικά, έπεσε.
Εδώ, έγραψε και πάλι έναν πυκνό μονόλογο, δραματοποιημένο από τον ίδιο και σκηνοθετημένο από τη Λίλυ Μελεμέ, με άξονα την προσωπική ιστορία ενός Εβραίου, της διαδρομής του, που  αποτυπώνει και εσωτερικές συγκρούσεις εφόσον ,κατά τον συγγραφέα, η τυραννία της αυτοπαρατήρησης και η φάρσα της μοναχικής πολυφωνίας αναδεικνύονται σε καθημερινές εμμονές.
Στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ μπορεί κανείς να διαβάσει μια παράγραφο, που θέλει να προϊδεάσει τον θεατή στο τι θα δει και θα ακούσει στην παράσταση, αν και το περιεχόμενο του μονόλογου είναι για ένα intellectual κοινό και απαιτεί ιδιαίτερη προσήλωση και ιδιαίτερη παιδεία. Διάβασα μια δήλωση του συγγραφέα σε εφημερίδα της Κομοτηνής , ότι  η «Πέστροφα Δουνάβεως» είναι αφιερωμένη στον γελαστό υφασματέμπορο Μισέλ Φάις εκ Δράμας τον οποίο Βουλγαρογερμανοί, μια παγωμένη ανοιξιάτικη νύχτα του 1943, πέταξαν στα σκοτεινά νερά του κεντροευρωπαϊκού Δουνάβεως. Μαρτυρία, ίσως, αυτοβιογραφικών στοιχείων στο έργο.
Δεν είμαι σε θέση να ξέρω αν οι «1800 φτερουγισμένοι Εβραίοι της άλλοτε κόκκινης καπνούπολης» δικαιώθηκαν, οι θεατρόφιλοι όμως που γέμισαν το απεντομωτήριο, σίγουρα εντυπωσιάστηκαν από τη δυνατή ερμηνεία του Κωνσταντίνου Αβαρικιώτη, που ίσως να έδωσε στον κόσμο να κατανοήσει ότι και ο Μισέλ Φάις έχει τις δικές του εμμονές και μια από αυτές είναι να τονίζει τη μοίρα των εκπατρισμένων και περιθωριακών, να θρηνεί με θυμό τις ποικιλότροπες αναπηρίες των πρωταγωνιστών του, να τους βγάζει μεταφορικά και κυριολεκτικά από τα ρούχα τους για τα πολλαπλά ατυχήματα υπάρξεων που έχουν συρθεί με τον έναν ή άλλον τρόπο, στα κράσπεδα της καθημερινής ζωής. Προσωπικά δυσκολεύτηκα πολύ να παρακολουθήσω τη ροή του κειμένου του διακεκριμένου λογοτέχνη, επειδή ο πυκνός λόγος και η εξοντωτική προσπάθεια του ηθοποιού να με κάνει συνοδοιπόρο του, δεν μου έδωσαν περιθώρια να ανακαλύψω κώδικες για να βυθιστώ στο «παραμιλητό» του ήρωα. Πιθανώς η σκηνοθεσία να ήταν της ταχύτητας που δεν  μπορώ να ακολουθήσω. Πιθανώς και να μην είχα τις ικανότητες να το κάνω.
Προλαβαίνετε να δείτε την παράσταση και να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα. Σίγουρα είναι πρόκληση το «κολύμπι αντίθετα στο ρεύμα (σαν άλλη πέστροφα) της Ιστορίας, της νοσταλγίας, της ενδοσκόπησης και της πλοκής».

ο δεύτερο έργο, είναι το « Μικρό Λεξικό Ανωμάλων» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, μια αλληγορία , όπως λένε οι συγγραφείς, πάνω στις σαρωτικές αλλαγές  που συμβαίνουν  στο περιβάλλον και τον άνθρωπο τα τελευταία χρόνια. Σαφώς πιο «βατό» κείμενο, χωρίς να χάνει την πυκνότητα νοημάτων του, πιο «διαθέσιμη»  στον πολύ κόσμο η σκηνοθεσία του Κοσμά Φοντούκη και πιο «γήινες» οι ερμηνείες των  Ιωάννας Παπά και Όμηρου Πουλάκη με την Ανέζα Παπαδοπούλου σε ρόλο έκπληξη.
Δίχως να γνωρίζω το κείμενο, πολύ γρήγορα  άρχισα να περπατώ στον «άγνωστο Βορρά», με τα δύο παιδιά, επειδή είχα την τύχη να δω την ταινία « ο δρόμος» του Τζον Χίλκοουτ στο πανόραμα ευρωπαϊκού  κινηματόγραφου πέρυσι και να συνδυάσω την ιστορία του Mc Carthy Cormac (βραβείο Πούλιτζερ 2007) όπου οι ήρωες είναι πατέρας και γιος και ταξιδεύουν αντίθετα, από βορρά προς νότο, ύστερα από μια καταστροφή, μέχρι να συναντήσουν μια νέα ζωή σε έναν καινούργιο τόπο. Βοήθησε και το βίντεο-αρτ της Σοφίας Παπαδοπούλου σε αυτό, που μου έδωσε εικαστικά το πριν, ό,τι συνετέλεσε στην αναζήτηση της «νέας γης», από τους ήρωες.
Στο «Μικρό Λεξικό Ανωμάλων» οι συγγραφείς, μελλοντολογούν χωρίς να τρομοκρατούν. Προειδοποιούν χωρίς να κινδυνολογούν. Μιλάνε για αξίες μέσα από τη συναναστροφή των δύο παιδιών που συνεχίζουν να ονειρεύονται, να ζουν υπό κανονικές συνθήκες κι ας βρίσκονται σε σημείο άγνωστο, αφιλόξενο, μυστήριο. Δεν πρόκειται για ταξίδι επιβίωσης βεβαίως, αλλά για εκείνο της «γονικής παροχής» και εκπαίδευσης.
Πάντα είναι ελκυστική πηγή έμπνευσης για τους συγγραφείς η ιδέα του «τελευταίου επιζώντος», ο ρόλος του προφήτη επίσης, χρειάζεται όμως αγάπη για τον άνθρωπο και τη ζωή να διαθέτει η πένα τους, για να μη κυλήσουν στο εύκολο τρομολαγνικό τέλος της ολικής καταστροφής.
Ο Αντώνης και ο Κωνσταντίνος Κούφαλης, διαθέτουν τις γνώσεις και τον εσωτερικό πλούτο συναισθημάτων, ώστε να στηλιτέψουν μεν τις επιλογές μας που οδηγούν σε αφανισμό ζωής στη γη, παράλληλα δε, να μας οδηγήσουν στην άκρη της ελπίδας, να μας δώσουν τη γραμμή εκκίνησης ενός δρόμου όπου μπορούμε να συνυπάρξουμε με το διαφορετικό, είτε σαν εναλλακτικό τρόπο επιβίωσης, είτε σα μοναδική επιλογή, κατακερματίζοντας το εγώ μας, το υπερφίαλο «νόμισμά» μας ότι το είδος μας είναι και μοναδικό και  ανώτερο, ενώ η απληστία στην ατομική μας ευχαρίστηση, μπορεί να σκοτώσει ηθική και ιδανικά , πέρα από τις υλικές απώλειες.
Εύκολα συνειδητοποιεί ο θεατής ότι εχθρός του πλανήτη , συνεπώς και του εαυτού του, είναι η αλαζονεία και η παρακμή αξιών, μέσα από την επικοινωνία των δυο παιδιών, που δείχνει άλλη μια φορά ότι ο άνθρωπος διαμορφώνει χαρακτήρα και συνείδηση από παιδί , πράγμα που σημαίνει ότι ως ενήλικος έχει οδηγό την παιδεία του. Η αλληγορία των διαλόγων τους, είναι και ο κρότος ή το κουδουνάκι , ανάλογα τις υποδομές του καθενός μας, ότι η οικολογική καταστροφή συνεπάγεται και την ολοκληρωτική του είδους μας.
Ευτυχώς, το τέλος γεννά μια αρχή κι αυτός ο αέναος νόμος βρίσκει την εφαρμογή του στο δεύτερο μέρος της παράστασης, όπου μια ακόμη γυναίκα εμφανίζεται με παράξενη γλώσσα ελάχιστων, δυο για την ακρίβεια λέξεων, όμως ταυτόχρονα φέρει με τη θεια μελωδική της φωνή, ανάσα ελπίδας για ένα μέλλον που μπορεί να δεχτεί και να αφομοιώσει τα «δικά μας» παιδιά. Το σημείο «μηδέν» σε τούτη την ιστορία δεν είναι ζοφερό, αλλά ελπιδοφόρο.
Η σκηνοθετική προσέγγιση είναι λιτή και ενδιαφέρουσα, δεν υπάρχουν φανφάρες και εντυπωσιασμοί, ούτε ακαδημαϊσμός και γρίφοι, αλλά αφηγηματική, θεατρική, ρέουσα και ανθρώπινα ρεαλιστική. Εξαιρετικό το βίντεο-αρτ της Σοφίας Παπαδοπούλου.
Πολύ καλές οι ερμηνείες και αν θέλετε να δώσετε απάντηση στην ερώτηση  «σου άρεσε ;» δείτε την παράσταση για να γίνετε κοινωνοί του έργου δυο Καβαλιωτών συγγραφέων, που τολμούν να πάνε ένα βήμα μπροστά το σύγχρονο θέατρο.

Πηγή: www.kavalanet.gr