Σκοπιμότητα δημιουργίας ενός επιστημονικού τεχνολογικού πάρκου στην Καβάλα με πρωταγωνιστή το ΤΕΙ Καβάλας

31 Μαρτίου, 2010

Διαρκώς αναδύεται το ερώτημα αν τα ΤΕΙ ως Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα μπορούν να συντελέσουν στην τεχνολογική και ανταγωνιστική ανάπτυξη της χώρας, μέσω μιας ισχυρότερης και αποτελεσματικότερης ερευνητικής δραστηριότητας και συνεργασίας τους με τους κατά τόπους κοινωνικοοικονομικούς και παραγωγικούς φορείς.
Βέβαια έχουν χυθεί τόνοι μελάνης σχετικά με το θέμα στενότερης σύνδεσης της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της έρευνας με την παραγωγή – βλέπε « Λευκή Βίβλος » για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, κλπ. Επίσης σήμερα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και του άκρατου ανταγωνισμού, η ανάγκη στενότερης σύνδεσης ΑΕΙ (Πανεπιστήμια – ΤΕΙ) και οικονομίας, κοινωνίας, παραγωγής, είναι αδήριτη χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι τα ΑΕΙ πρέπει να υποκύψουν πλήρως στις επιδιώξεις των επιχειρηματιών. Το δίλημμα σύνδεση ή αποσύνδεση των ΑΕΙ από την παραγωγή, για μας είναι ουτοπικό- κυρίως για τα ΤΕΙ- αφού ο επιθετικός προσδιορισμός Τεχνολογικό Ίδρυμα αυτόματα συνεπάγεται συνέργεια μεταξύ γνώσης/ τεχνογνωσίας και παραγωγής. Αδιαμφισβήτητα ο λειτουργικός μας ρόλος ως ΤΕΙ περιλαμβάνει και την προσαρμογή μας στα τεκταινόμενα στην αγορά και την οικονομία υπό την έννοια ότι οι απόφοιτοι μας κατέχουν την τεχνογνωσία παραγωγής προϊόντων – υπηρεσιών καθώς και των παραγωγικών λειτουργικών διαδικασιών που διαθέτουν διεθνή ποιοτική, κοστολογική και τεχνολογική ανταγωνιστικότητα. Η προσαρμογή αυτή δεν συνεπάγεται ότι τα ΤΕΙ παράγουν τεχνολόγους απόλυτα δεσμευμένους με την παραγωγή και αποδεσμευμένους από την γενικότερη « πολιτιστική και ακαδημαϊκή » εκπαίδευση. Σίγουρα υπάρχει ένα άριστο μείγμα των παρεχομένων γνώσεων που παντρεύουν την παροχή τεχνολογικών γνώσεων για επαγγελματική αποκατάσταση με την ευρύτερη πολιτισμική εκπαίδευση.
Τα ΤΕΙ εξισορροπούν αρκετά καλύτερα μεταξύ της κοινωνίας της εργασίας και της κοινωνικής κουλτούρας σε σχέση με τα Πανεπιστήμια. Άλλη παράμετρος του εκπαιδευτικού συστήματος είναι ότι αφενός μεν οι κρατικές δαπάνες για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση διαρκώς μειώνονται και αφετέρου υπάρχει σοβαρή αναντιστοιχία μεταξύ των στόχων και του περιεχομένου της εκπαίδευσης, κάτι που θα αποκαλούσα ‘’φαινόμενο εκπαίδευσης τριβής’’ κατά το ‘’ανεργία τριβής’’. Από την άλλη υπάρχουν οι ανάγκες που επιβάλει η ανασυγκρότηση της παραγωγής και της οικονομίας της χώρας μας, για να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές, και δεν μπορεί πλέον να συνεχίσει η χώρα ως ο τεχνολογικός παρίας στο νέο διεθνή καταμερισμό.
Μετά από αυτά τα εισαγωγικά που συμπερασματικά σημαίνουν ότι τα ΤΕΙ παρέχουν όχι μόνο κατευθυνόμενη γνώση για επαγγελματική αποκατάσταση αλλά και γνώση για πολιτιστική απελευθέρωση των ανθρώπων από κάθε είδος φυσικού και κοινωνικού καταναγκασμού, θα πρέπει να ενεργήσουν καινοτόμα μέσα στα πλαίσια των όσων προανέφερα. Γι’ αυτό λοιπόν, σε αυτή τη συγκυρία επανασχεδιασμού του ΕΣΠΑ 2007-2013, προχωρώ στην πρόταση μου για την ανάγκη δημιουργίας ενός ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΣΤΗ ΚΑΒΑΛΑ, ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΠΑ, πάντα σε συνεργασία με άλλους κοινωνικοοικονομικούς φορείς της Καβάλας και της Περιφέρειας ΑΜΘ.
Είναι πλέον τεκμηριωμένο ότι τα γνωστά μοντέλα τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης έχουν εξαντλήσει τα όρια τους. Ούτε τα γνωστά επενδυτικά κίνητρα, ούτε τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων των ΠΕΠ είναι ικανά πλέον να στηρίξουν μια ανάπτυξη ανταγωνιστική διεθνώς και αυτοτροφοδοτούμενη. Απαιτούνται πλέον έξυπνες αναπτυξιακές πολιτικές που στο κέντρο τους έχουν την καινοτομία και την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
Ποιο είναι το αναπτυξιακό πρόβλημα της Καβάλας και της περιφέρειας ΑΜΘ συνοπτικά:
Παραγωγικό σύστημα και δομές χαμηλής ανταγωνιστικότητας
Η γεωργία αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα
Η βιομηχανία είναι προσανατολισμένη σε προϊόντα παραδοσιακά μέσης τεχνολογίας όπου το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα είναι εστιασμένο στο κόστος και όχι σε ποιότητα/ τεχνολογία, απουσιάζει η έρευνα, η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων – υπηρεσιών.
Ο τουρισμός μας αντιμετωπίζει προβλήματα εποχικότητας, κόστους και ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών.
Και τα ερωτήματα που προκύπτουν:
Μπορούμε να παράγουμε αγροτικά προϊόντα νωπά και επεξεργασμένα σε ανταγωνιστική ποιότητα και κόστος με υψηλή διεθνή ζήτηση;
Θέλουμε να αναπτύξουμε βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας που θα παράγει καινοτόμα προϊόντα με διεθνή ζήτηση και προοπτική;
Μπορούμε να αναδείξουμε τον τουρισμό μας σε βάση ποιοτική κοστολογική και διεύρυνσης παρεχομένων υπηρεσιών και για όλο το χρόνο;
Μπορούμε να κάνουμε τις ΑΠΕ βασικό εργαλείο της πράσινης και ενεργειακής οικονομίας της ΑΜΘ ώστε να συνεισφέρουν άνω του 15% στο ΑΕΠ και στην απασχόληση της περιοχής μας;
Σε όλα αυτά η απάντηση είναι ναι και σε αυτό θα συμβάλλει τα μέγιστα η δημιουργία, με πρωτοβουλία του ΤΕΙ Καβάλας, μιας δομής αποκαλούμενης « ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΚΑΒΑΛΑΣ (Ε.Τ.Π.Κ.)» σε συνεργασία με άλλους κοινωνικοοικονομικούς και παραγωγικούς φορείς της Καβάλας και της περιφέρειας ΑΜΘ. Σκοπός του θα είναι η ενδυνάμωση της οικονομίας της περιοχής μας μέσω της καινοτομίας, της έρευνας και της ανταγωνιστικής -υψηλών δυνατοτήτων- επιχειρηματικότητας.
Το Επιστημονικό Τεχνολογικό Πάρκο Καβάλας έχει να επιτελέσει πολύ σημαντικό έργο στην περιφέρεια μας που αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα ουσιαστικής και βιώσιμης ανάπτυξης. Όμως η δομή θα είναι εστιασμένη κυρίως στον ενεργειακό και τον μεταποιητικό τομέα. Σε ένα σύνολο 22.500 ΜΜΕ οι 6800 είναι μεταποιητικές και εξ αυτών οι 450 απασχολούν άνω των 10 ατόμων. Το παραγόμενο βιομηχανικό ΑΕΠ αποτελεί μόνο το 14% του συνολικού ΑΕΠ και εξ αυτού εξάγεται μόνο το 8,2% της βιομηχανικής παραγωγής.
Τα κυριότερα προβλήματα των μεταποιητικών επιχειρήσεων σχετίζονται με:
Το μικρό μέγεθος που δεν εξασφαλίζει οικονομίες κλίμακας σε καμιά λειτουργίας τους, αλλά και έλλειψη δικτυωσεων και clusters.
Ξεπερασμένες μεθόδους οργάνωσης και διοίκησης τους.
Περιορισμένη ή μη αποδοτική χρήση υψηλής τεχνολογίας και πληροφοριακών συστημάτων
Σχεδόν ανυπαρξία έστω και άτυπα τμήματα R+D και σχεδόν μηδενική παραγωγή καινοτομίας και καινοτόμων προϊόντων (μόνο 3 σχετικά αξιόλογες πατέντες στη δεκαετία 1999-2008).
Υπερβολικός προσανατολισμός στις μικρές τοπικές και περιφερειακές αγορές, εξωστρέφεια μικρότερη του 10%.
Παραγόμενα προϊόντα παραδοσιακά και με προσανατολισμό ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στο κόστος και όχι σε ποιότητα, τεχνολογία, έξυπνες τεχνικές μάρκετινγκ, κλπ.
Για μας το κυριότερο αναπτυξιακό πρόβλημα είναι ότι λείπει η καινοτομική επιχειρηματική κουλτούρα ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες σήμερα που συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα μικρών περιφερειακών οικονομιών στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Περιφέρειες που έχουν υψηλούς δείκτες επιχειρηματικής καινοτομίας έχουν και υψηλά επίπεδα ανάπτυξης, όχι απλώς μεγέθυνσης.
Ψάχνοντας την διεθνή βιογραφία σχετικά με την αναπτυξιακή καινοτομία μπορούμε να διακρίνουμε 6 κατηγορίες « περιοχών» στήριξης της καινοτόμας επιχειρηματικότητας .
Βιομηχανικές συνοικίες ευέλικτης εξειδίκευσης.
Νησίδες καινοτομίας σε μητροπολιτικά κέντρα
Καινοτόμες περιφέρειες
Ευφυείς πόλεις
Επιστημονικά τεχνολογικά πάρκα
Κατά την ταπεινή άποψη μου για μας το πιο ιδανικό και ρεαλιστικό σχήμα είναι αυτό του Ε.Τ.Π.Κ.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ:
Να συνεργαστεί με κάθε καινοτόμα περιφερειακή δομή αλλά και να πείσει τον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει σε έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία, να στηρίξει πολύπλευρα την βιομηχανία υψηλών δυνατοτήτων, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, ώστε τελικά σε μια δεκαετία η ΑΜΘ να γίνει μια από τις πιο καινοτόμες περιφέρειες της Ε.Ε.
ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ:
Ν.Π.Ι.Δ σε πιθανότερη μορφή ΑΕ για ευελιξία ΠΑΝΤΟΥ, στην λειτουργία και χρηματοδότηση του.
ΠΟΙΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ:
1) Βασικό ιδρυτικό μέλος θα είναι το ΤΕΙ Καβάλας, δεδομένου ότι αυτό διαθέτει δύο από τις σημαντικότερες παραμέτρους βιωσιμότητας του εγχειρήματος α) το ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό και β) την αναγκαία τεχνογνωσία.
2) Η Νομαρχία Καβάλας
3) Ο Δήμος Καβάλας καθώς και όποιοι άλλοι Δήμοι του Νομού Καβάλας επιθυμούν.
4) Περιφέρεια και Περιφερειακό Ταμείο ΑΜΘ
5) Σύνδεσμοι Βιομηχανιών των 5 Νομών ΑΜΘ
6) Το ΚΤΕ ΑΜΘ
7) Το ΕΒΕ Καβάλας και όποια άλλα ΕΒΕ επιθυμούν από την ΑΜΘ
8) Μεμονωμένες επιχειρήσεις
9) Τράπεζες
είναι προφανές ότι το Ε.Τ.Π.Κ. θα διοικείται από ένα Διοικητικό Συμβούλιο με πρόβλεψη ο Πρόεδρος του Δ.Σ. να είναι πάντοτε Καθηγητής του ΤΕΙ Καβάλας.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ:
Πηγές χρηματοδότησης του ΕΤΠ μπορούν να είναι:
Οι συνεισφορές των εταίρων της δομής για σχηματισμό του αρχικού ιδρυτικού κεφαλαίου καθώς και συμπληρωματικές εισφορές.
Κρατικές επιχορηγήσεις κάθε είδους
Συμμετοχή σε Εθνικά και Ευρωπαϊκά προγράμματα κάθε είδους και είσπραξη « τεχνικής βοήθειας » για σύνταξη, υποβολή φακέλων και υλοποίηση αυτών μετά την έγκριση τους.
Έσοδα από ανάθεση έρευνας κατά παραγγελία από οποιοδήποτε φορέα, ιδιωτικό η δημόσιο.
Παροχή υπηρεσιών Υψηλής Προστιθεμένης Αξίας σε οποιοδήποτε τις ζητήσει για οργάνωση και λειτουργία τμήματος R+D με κόστος αναλογικά χαμηλότερο σε σχέση με την αγορά αντίστοιχων υπηρεσιών από άλλους.
Εμπορική αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων με τρείς τρόπους α) με εκχώρηση δικαιώματος σε υφιστάμενη επιχείρηση (technology licensing ) β) με δημιουργία ενός joint-venture που θα συμμετέχουν το Ε.Τ.Π.Κ. και υφιστάμενη επιχείρηση γ) με τη δημιουργία εταιρείας spin-off.
Συμμετοχή σε τυχών δημιουργία περιφερειακού venture capital με συγχρηματοδότηση κατά 50% από το ΤΑΝΕΟ για στήριξη επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας, spin-offς, κλπ.
Τυχόν χορηγίες η δωρεές φυσικών η νομικών προσώπων για προαγωγή και μόνο των σκοπών του Ε.Τ.Π.Κ.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι εάν το Ε.Τ.Π.Κ. οργανωθεί σύγχρονα, διαθέτει χώρους τουλάχιστον 2000 m2 με όλα τα facilities για ερευνητικούς σκοπούς αλλά κυρίως εγκατάσταση επιχειρήσεων spin-offs, η βιωσιμότητα του είναι εξασφαλισμένη. Μέσα σε μια 5ετία θα μπορούσαν να εγκατασταθούν τουλάχιστον 10 επιχειρήσεις τύπου spin-off ,venture capital, κλπ, δίνοντας ευκαιρία στο μεν ερευνητικό προσωπικό μας να ξεδιπλώσει τις ερευνητικές του ικανότητες σε τομείς που άπτονται της νέας οικονομίας, στους δε αποφοίτους του ΤΕΙ Καβάλας να βρίσκουν εργασία σε τομείς υψηλών δυνατοτήτων, εξειδικεύσεων και τεχνολογικών απαιτήσεων.
Επίσης οι κλάδοι ενεργειακής και πράσινης οικονομίας θα έχουν ένα αξιόπιστο, έμπειρο και αποτελεσματικό εργαλείο για να τους συνδράμει αποτελεσματικά να κάνουν επενδύσεις τόσο σε παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ όσο και παραγωγή συστημάτων από βιοτεχνίες που σε υπεργολαβική βάση θα στήριζαν αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά συστήματα, γεωθερμικά πεδία, συστήματα προστασίας περιβάλλοντος, βελτιωμένα tailor made CAD/CAM συστήματα, κοκ. Τέλος θα μπορούσε να στηριχθεί η ουσιαστική μεταφορά τεχνολογίας, τεχνογνωσίας και δημιουργίας άτυπων τμημάτων έρευνας εντός των ΜΜΕ της περιοχής μας και ανάπτυξη εντός αυτών καινοτόμων προϊόντων με διεθνή ζήτηση.
Φιλοδοξώ ότι θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε και ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ χρήσιμες και άμεσα εφαρμόσιμες ακόμη και σε παραδοσιακούς κλάδους που η Καβάλα και η Περιφέρεια ΑΜΘ έχουν κάποιο συγκριτικό, δυναμικό ή ανταγωνιστικά πλεονέκτημα ( τεχνολογίες παραγωγής τροφίμων και ποτών, βιοκαύσιμα, στανταρτς ασφάλειας, τουρισμός, αλιεία, κλπ).
Και βέβαια επιμένω ότι το ΕΤΠ ΚΑΒΑΛΑΣ θα είναι η βάση για τη δημιουργία του ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΟΛΟΥ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΑΜΘ στον οποίο το Ε.Τ.Π.Κ. θα είναι ο βασικός έτερος, άρα και διαμορφωτής των εξελίξεων.
Η Καβάλα και η ΑΜΘ είναι από τις τελευταίες περιφέρειες στον πίνακα επιδόσεων R+D και καινοτομιών. Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε το άλμα για το καλό του ΤΕΙ μας, των φοιτητών μας, του Επιστημονικού Προσωπικού μας και τελικά της κοινωνίας της Καβάλας και Περιφέρειας ΑΜΘ.
Εφόσον η πρόταση μας γίνει δεκτή θα προχωρήσουμε στο αναγκαίο επιχειρησιακό σχέδιο για υλοποίηση της πρότασης μας. Γνωρίζουμε τις δυσκολίες, αλλά οι προκλήσεις υπάρχουν για να μας κάνουν πιο αποφασιστικούς, πιο τολμηρούς, πιο δημιουργικούς και πιο καινοτόμους.
Καλώ όλους να στηρίξουν αυτή τη πρόταση.