Στην Καβάλα το «Παρατηρητήριο Παράκτιας Ζώνης» του έργου “Mare Nostrum”

Το ολοένα πιο έντονο φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών, το πρόβλημα προσβασιμότητας, η χάραξη της γραμμής αιγιαλού και γενικότερα η διαχείριση της παράκτιας ζώνης, είναι τα κυριότερα θέματα συζήτησης στο πλαίσιο του προγράμματος “Mare Nostrum”, στο οποίο συμμετέχει και ο Δήμος Καβάλας.

Ο Δήμος Καβάλας, μάλιστα, επελέγη για την πιλοτική εφαρμογή ενός πρότυπου «Παρατηρητηρίου Παράκτιας Ζώνης», το οποίο θα συμβάλει στη δημιουργία ενός κοινού και εύκολα υλοποιήσιμου τρόπου συλλογής, καταγραφής και αποτύπωσης δεδομένων, σχετικών με τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης του Δήμου (θεσμικά – νομικά στοιχεία, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά, αναγνώριση ανθρώπινων πιέσεων και εκτίμηση επιπτώσεων), στη διάρκεια και μετά τη λήξη του έργου.

Το «Παρατηρητήριο Παράκτιας Ζώνης», είναι ένα «ζωντανό εργαλείο», το οποίο χρειάζεται διαρκή ενημέρωση και τροφοδότηση με στοιχεία. Μπορεί να βοηθήσει το Δήμο Καβάλας, ώστε να προβλέψει μία φυσική καταστροφή», είπε, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και επικεφαλής της ομάδας εργασίας του «Παρατηρητηρίου», Γιώργος Συλαίος, στη συνάντηση των εμπλεκόμενων φορέων και συλλόγων, που πραγματοποιήθηκε στη δημοτική βιβλιοθήκη Καβάλας την Παρασκευή 16 Ιανουαρίου 2015.

Πρωταρχικός στόχος του προγράμματος “Mare Nostrum”, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Εδαφικής Συνεργασίας ENPI CBC-Med, είναι να συμβάλει στη βελτίωση των διαδικασιών εφαρμογής και υλοποίησης της πολιτικής που αφορά στη διαχείριση των ακτών της Μεσογείου σε τοπικό, εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο, προκειμένου να ολοκληρωθεί η ενσωμάτωση των πολιτικών της παράκτιας ζώνης στις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές και χωροταξικές πολιτικές.

Η στρατηγική του έργου είναι «από τα κάτω προς τα επάνω – από την εφαρμογή στη βελτίωση της χάραξης πολιτικής», αλλά και από την τοπική προς την περιφερειακή, εθνική και Μεσογειακή εφαρμογή και διαχείριση και όχι το αντίστροφο.

Πρώτον, θα εντοπίσει και θα αξιολογήσει τα υφιστάμενα νομικά-θεσμικά μέσα που είναι διαθέσιμα για την εφαρμογή του ορθού χωροταξικού σχεδιασμού στους συμμετέχοντες Δήμους, περιφέρειες και χώρες.

Εργαλεία παράκτιου σχεδιασμού και εργαλεία διαχείρισης, τόσο για τις χερσαίες όσο και για τις θαλάσσιες ζώνες, θα αντιμετωπιστούν ως μέσα που είναι ενσωματωμένα στο ευρύτερο νομικό-θεσμικό, διοικητικό και οικονομικό πλαίσιο.

Τα πέντε βασικά παραδοτέα του έργου είναι:

1) ένα σύνολο εργαλείων εναλλακτικών μέσων πολιτικής, που θα αναπτυχθεί με βάση την εκτίμηση των τοπικών εμποδίων για την εφαρμογή της ΟΔΠΖ και δομημένο σε μία σταδιακή προσέγγιση αμοιβαίας μάθησης. Το βοήθημα αυτό θα τεθεί σε λειτουργία στους 3 δήμους που συμμετέχουν στο έργο και θα επεκταθεί μέσω της κατάρτισης στα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και των γειτονικών μεσογειακών χωρών-εταίρων,

2) ένα διαδικτυακό συμμετοχικό και διαδραστικό Ολοκληρωμένο Γεωγραφικό Σύστημα (web-based participatory GIS), δηλαδή ένα εργαλείο που θα δίνει τη δυνατότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών ενός Δήμου και της διοίκησής του, συμβάλλοντας στην πρόοδο της διαφανούς διακυβέρνησης και στη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων στη διαχείριση της παράκτιας ζώνης,

3) Ένα πρότυπο «Παρατηρητήριο Παράκτιας Ζώνης», όπως προαναφέρθηκε

4) ένα προσχέδιο υπερεθνικής νομοθεσίας, προσαρμοσμένο για τις χώρες της Μεσογείου (εντός και εκτός Ε.Ε.),

5) τη σύσταση ενός Μεσογειακού Φόρουμ Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης (Ο.Δ.Π.Ζ.), το οποίο θα συνδεθεί με τις υφιστάμενες υπερεθνικές συμπράξεις στην Μεσόγειο, ή αλλού, προκειμένου να συνεχιστεί η ανταλλαγή εμπειριών και μεταφορά τεχνογνωσίας και μετά τη λήξη του έργου και ικανό να ασκήσει ταυτόχρονα πιέσεις για τη διαμόρφωση μιας υπερεθνικής νομοθεσίας στον τομέα της Ο.Δ.Π.Ζ. στην περιοχή της Μεσογείου.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το έργο του «Παρατηρητηρίου Παράκτιας Ζώνης» του Δήμου Καβάλας θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

α) τον καθορισμό των γεωγραφικών ορίων (χερσαίων και θαλάσσιων) της παράκτιας ζώνης του Δήμου Καβάλας. Με τον τρόπο αυτό, οριοθετείται η περιοχή μελέτης στο πλαίσιο του έργου, αλλά και των σχετικών μελλοντικών επεμβάσεων του Δήμου, ενώ η οριοθέτηση θα μπορέσει να αξιοποιήσει τους υφιστάμενους ψηφιακούς χάρτες της περιοχής που διαθέτουν το Δ.Π.Θ. και ενδεχομένως το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, όπως και τυχόν συναφή παραδοτέα που θα παραχθούν από τους εταίρους. Εντός της οριοθετημένης περιοχής θα καθοριστούν οι υφιστάμενες και μελλοντικές χρήσεις γης (π.χ. προστατευόμενες περιοχές, περιοχές αστικής ανάπτυξης, βιομηχανικές ζώνες, ζώνες τουριστικής ανάπτυξης, υποδομές μεταφορών, κ.λπ.),

β) την καταγραφή της σχετικής νομοθεσίας (ευρωπαϊκής και εθνικής) που διέπει τη διαχείριση της συγκεκριμένης παράκτιας ζώνης σε ειδικά θέματα περιβάλλοντος, χωροταξίας, τουρισμού, βιομηχανίας, αλιείας, κ.λπ., κάτι που θα οδηγήσει στην κωδικοποίηση της σχετικής νομοθεσίας στα θέματα διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και θα επιτρέψει τον ορισμό του πεδίου παρέμβασης του Δήμου σε κάθε επιμέρους αντικείμενο.

Πιο συγκεκριμένα, θα μπορούσαν να καταγραφούν οι διαδικασίες και η νομοθεσία που διέπουν τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης περιοχών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πόλη της Καβάλας, όπως π.χ. αυτή του Ο.Λ.Κ., ή της ΒΙ.ΠΕ, ή της πρώην Β.Φ.Λ., ή ακόμα των ζωνών τουριστικής ανάπτυξης. Η αξία αυτής της ενέργειας ενισχύεται από το γεγονός πως θα μπορεί να στηριχθεί στις ανάλογες δραστηριότητες των εταίρων με αντικείμενο την εθνική, Μεσογειακή και ευρωπαϊκή πραγματικότητα και επομένως η δραστηριότητα του Δήμου να επικεντρωθεί στην τοπική κλίμακα,

γ) την καταγραφή των θεσμικών και νομικών εμποδίων, των περιοχών αλληλοεπικάλυψης και των αντικρουόμενων διοικητικών αρμοδιοτήτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, πράγμα που θα επέτρεπε στην κατανόηση των δυσλειτουργιών διαχείρισης της παράκτιας ζώνης του Δήμου και στην υποβολή προτάσεων άρσης των υπαρχόντων εμποδίων.

Η δράση αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς αποσκοπεί στο θεσμικό συντονισμό των αρμόδιων φορέων και μηχανισμών, προκειμένου να αποφευχθούν τομεακές προσεγγίσεις και να διευκολυνθούν ολοκληρωμένες πρακτικές και δράσεις ενίσχυσης της συνοχής των θεσπιζόμενων στρατηγικών και σχεδίων.

Τροφοδοτούμενη από την καταγραφή της νομοθεσίας, η αποτύπωση των εμποδίων και ο σχεδιασμός για την υπέρβαση τους, μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά από την ανάλογη εργασία των εταίρων που θα καλύπτει την εθνική, Μεσογειακή και ευρωπαϊκή πραγματικότητα,

δ) την καταγραφή των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών της παράκτιας ζώνης του Δήμου Καβάλας σε Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (π.χ. υδρολογικά, γεωμορφολογικά, κλιματολογικά, οικολογικά, κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά στοιχεία), με την οποία θα επιτυγχάνεται η παροχή συστηματικών περιβαλλοντικών δεδομένων σε μελετητές παράκτιων τεχνικών έργων, ο βέλτιστος περιβαλλοντικός σχεδιασμός κατά μήκος της παράκτιας ζώνης του Δήμου, αλλά και η προβολή των ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων και χώρων (χερσαίων και υποθαλάσσιων) με ιστορική, αισθητική, επιστημονική, εθνολογική και ανθρωπολογική αξία.

Θα έχει εξαιρετικά πολλαπλασιαστική αξία, δεδομένου ότι οι εταίροι θα αναπτύξουν παραδοτέα, όπως π.χ. δεδομένα για τα ρεύματα, τα κύματα, την ποιότητα του νερού, πράγμα που σημαίνει ότι ο Δήμος Καβάλας θα έχει μία πλούσια, προσβάσιμη και αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης και τεκμηρίωσης,

ε) την καταγραφή των υφιστάμενων και μελλοντικών πιέσεων και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον της παράκτιας ζώνης, με την οποία θα γίνει κατανοητή η συσχέτισή τους με προβλήματα υπέρβασης της φέρουσας ικανότητας του παράκτιου συστήματος, όπως ο ευτροφισμός, η παράκτια διάβρωση, η υπεραλίευση, η εισαγωγή ξενικών ειδών, η θαλάσσια ρύπανση, τα πλημμυρικά φαινόμενα κ.λπ.

Τα προβλήματα αυτά αναμένονται να ενταθούν τα επόμενα χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής, οπότε η αποτροπή και η μείωση των αποτελεσμάτων των φυσικών αυτών κινδύνων σχετίζεται άμεσα με τον περιορισμό των ανθρώπινων πιέσεων στην περιοχή παρέμβασης. Η καταχώρηση και ποσοτικοποίηση αυτών των παραμέτρων σε τοπική κλίμακα, καθώς και ο συσχετισμός μεταξύ ανθρωπογενών πιέσεων και φυσικών φαινομένων και κινδύνων, θα γίνει σε συνεργασία με τους εταίρους και κυρίως με τα πανεπιστήμια «Δημοκρίτειο» Θράκης και Θεσσαλίας,

στ) την ανάπτυξη της διαδραστικής δυνατότητας του Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών, με την ανάρτησή του στο διαδίκτυο και τη δυνατότητα ενημέρωσης και παρέμβασης από κάθε πολίτη, η οποία θα οδηγούσε σε μία πρότυπη εφαρμογή των απαιτήσεων του πρωτοκόλλου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου.

Έχοντας την εφαρμογή έτοιμη, ο Δήμος Καβάλας θα διαθέτει ένα μοναδικό εργαλείο για την υλοποίηση μιας σταθερής πολιτικής διαφάνειας και της συμμετοχής των πολιτών. Ο στόχος είναι οποιοδήποτε σχέδιο από οποιοδήποτε επίπεδο διοίκησης να γίνεται άμεσα γνωστό στον τοπικό πληθυσμό και τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να διασφαλίζεται η άμεση και έγκαιρη συμμετοχή τους σε μία διαφανή διαδικασία λήψης απόφασης, δίνοντας τη δυνατότητα άμεσης καταγραφής των όποιων αντιδράσεων και της υποβολής βελτιωτικών προτάσεων,

ζ) την ανάπτυξη δράσεων συντονισμού και δράσεων προώθησης των αποτελεσμάτων του έργου, καθώς και η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εμπλεκόμενων με την παράκτια διαχείριση φορέων. Θα ήταν σκόπιμο, ο Δήμος Καβάλας να εμπλέξει στην υλοποίηση του έργου εκπροσώπους των αρμόδιων υπηρεσιών, σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, όπως και διακυβερνητικών οργάνων, για προφανείς πρακτικούς και πολιτικούς λόγους.

Κωνσταντίνος Κοϊβέρογλου

Πηγή: www.k-tipos.gr